• 14 қараша 2025
• 64

Мұстафа Шоқайдың 135 жылдығына арналған халықаралық ғылыми конференция ұйымдастырылды

Қызылорда облысы әкімдігі және Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің ұйымдастыруымен «Мұстафа Шоқай мұраларын зерттеудің өзекті мәселелері: тарих, таным және тағылым» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция өтті.
Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Алаш қозғалысының ірі өкілі, түркі дүниесінің ұлы перзенті Мұстафа Шоқайдың туғанына 135 жылы аясында  ұйымдастырылған халықаралық ғылыми-теориялық конференцияға Қазақстан, Түркия, Әзербайжан, Өзбекстан елдерінің ғалымдары мен зерттеушілері, БАҚ өкілдері, қоғамдық ұйым өкілдері, магистранттар мен докторанттар бас қосты. Конференция жұмысы пленарлық және секциялық отырыстар түрінде өтті. Ғалымдар мен сарапшылар Мұстафа Шоқайдың өмір жолы, саяси-қоғамдық қызметі, публицистикалық және ағартушылық еңбектері, сондай-ақ оның идеяларының қазіргі кезеңдегі өзектілігі жөнінде баяндамалар жасады.

Шараны Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің Әлеуметтік және тәрбие жұмыстары жөніндегі проректоры Жандос Базартай жүргізіп, конференция жұмысына тоқталды.
Конференцияның пленарлық мәжілісінде кіріспе сөз Қызылорда облысы әкімінің орынбасары, педагогика ғылымдарының кандидаты Мейрамбек Шермағанбетке берілді. Пленарлық мәжілісте Түркия, Мимар Синан көркем өнер университетінің профессоры, тарих ғылымдарының докторы Қара Әбдіуақап, АҚШ, Мичиган университетінің құрметті профессоры,  филология ғылымдарының докторы Тимур Кожаұлы (онлайн). Халықаралық ислам академиясының профессоры тарих ғылымдарының докторы  Саидакбар Саидович, Өзбекстан Республикасы Ғылым академиясының Тарих институтының бас ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы, профессор Қаһромон Раджабов,  Азербайжан ҰҒА тарих және этнология институтының бөлім меңгерушісі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Гюллю Йологлу, ақын, Қазақстан Жазушылар одағы төрағасының орынбасары Қасымхан Бегманов, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы жанындағы Ислам ғылыми-зерттеу институтының директоры, филология ғылымының кандидаты, доцент, Төрәлі Қыдыр, PhD, Қазақстан Жазушылар одағы Балалар мен жасөспірімдер әдеби жанрлық кеңесінің төрағасы Елдос Тоқтарбай, Мұстафа Шоқайтану ғылыми орталығының ғылыми жетекшісі саяси ғылымдарының докторы, профессор Әбдіжәлел Бәкір баяндама жасады.

Конференцияның негізгі мақсаты – Мұстафа Шоқайдың саяси-құқықтық, публицистикалық және ағартушылық мұрасын кешенді түрде зерттеу, оның мемлекетшілдік идеяларының қазіргі кезеңдегі өзектілігін айқындау және Мұстафатану ғылымының дамуына жаңадан серпін беру.
Басқосу Мұстафатану ғылымының институционалдық негізін нығайтуға, жас зерттеушілердің ғылыми әлеуетін арттыруға және түркі мемлекеттерінің ғылыми байланыстарын кеңейтуге бағытталды.
Олардың қатарында белгілі тарихшылар, филологтар, мәдениеттанушылар және архив мамандары бар.
2016 жылы университет базасында құрылған «Мұстафа Шоқайтану» ғылыми-зерттеу орталығы бүгінде жүйелі бағытта жұмыс істейді. Ғылыми орталық ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің қолдауымен бірнеше ғылыми жобаларды жүзеге асырып келеді. Жоба нәтижесінде «Мұстафа Шоқай энциклопедиясы», бірнеше монография, оқу құралдары жарық көрді. 

Айта кетсек, 2023 жылдан бастап университеттің тарих мамандығы бағдарламасына «Мұстафа Шоқайдың мемлекетшілдік мұраты» атты 4 кредиттік пән енгізілді.
Конференция соңында қатысушылар Мұстафа Шоқайдың еркіндік пен әділет жолындағы күресі – қазіргі Қазақстанның тарихи жадын, рухани тәуелсіздігін және мемлекетшілдік дәстүрін қалыптастырудағы маңызды іргетас екенін атап өтті.
Конференция жұмысы қорытындысында Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті жанынан тұрақты түрде жұмыс істейтін «Мұстафа Шоқай мұрасын зерттеу жөніндегі халықаралық ғылыми кеңес» құру, Мұстафа Шоқайдың шығармашылық және саяси мұрасын цифрландыру, оның еңбектерінің толық академиялық жинағын (мультитілдік форматта) дайындау және
ашық электрондық «Mustafashokay.kz» цифрлық платформасын іске қосу. Мұстафа Шоқайдың 135 жылдығына арналған халықаралық ғылыми еңбектер жинағын басып шығару және тарату секілді ұсыныстар айтылды.
Сонымен қатар, алаш қайраткерлерінің есімдерін мәңгі есте қалдыру мақсатында Қызылорда қаласында дарияның сол жағалауында «Алаш қайраткерлері  аллеясын» ашу және Қызылорда облысы, Шиелі ауданынын «Мұстафа Шоқай» ауданы деп атау ұсынылды.
Сондай-ақ, Филология ғылымдарының докторы, Қорқыт ата университетінің Құрметті профессоры, Ғарифолла Әнес  көзі тірісінде Алаш арыстарының мұрасын табу, зерттеу және соның ішінде "Арыс" баспасы арқылы Мұстафа Шоқай мұраларын жариялау ісіне мол үлесін қосқан.  Кездесуде Ғарифолла Әнестің рухына арнап ұрпақтары жинақтап шығарған 5 томдық шығармалар жинағының тұсауы кесіліп, университет кітапханасына өткізді.

Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің медиа орталығы
Байланыс телефоны: 8(7242) 26-21-34
 e-mail: media_korkyt@mail.ru