• 26 қараша 2025
• 65

Аралдың болашағы үшін бірлескен жоба: Қорқыт ата университеті экожүйені қалпына келтіру бастамасына атсалысуда

Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде Болат Өтемұратов қорымен Арал теңізінің құрғаған табанын қалпына келтіруге бағытталған ірі экологиялық жоба барысын талқылауға арналған жиын өтті. 
Бұл бастамаға серіктес ретінде Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті, Болат Өтемұратов қоры, Берклидегі Калифорния университеті, және Қазақстандағы Халықаралық Аралды құтқару қоры қатысуда.
Жиынды Ғылыми жұмыстар және халықаралық байланыстар жөніндегі проректор Майнура Бурибаева ашып, жобаның экологиялық маңызы мен университеттің ғылыми әлеуетін атап өтті.

Ал Болат Өтемұратов қорының зерттеу, даму және интернационалдандыру жөніндегі директоры Темірлан Ербосынов:
«Біздің пилоттық жоба экожүйені қалпына келтірудің жаңа тәсіліне негізделген. Берклидегі Калифорния университетінің E-seed атты инновациялық технологиясы алғаш рет Қазақстанда сынақтан өтуде. Арнайы биологиялық материалмен қапталған тұқымдар дрондар арқылы себіледі. Бұл әдіс үлкен аумақтарды аз шығынмен көгалдандыруға мүмкіндік береді. Жоба аясында Қорқыт ата университетімен бірлесе нақты жұмыстар атқарылады», – деді.
Арал теңізі – ғаламшардағы ең ірі экологиялық апат аймақтарының бірі. Бір кездері 90 пайызға дейін тартылып кеткен теңіз түбі бүгінде тұз бен шаңның көзіне айналып, миллиондаған гектар жердің жарамсыз болуына әкелді. Бұл шаң тіпті Арктика мен Гималайға дейін жетіп, жаһандық экологиялық тепе-теңдікке қауіп төндіріп отыр.
Пилоттық кезеңде 2026 жылға дейін 1 гектар аумаққа тұқым отырғызу жоспарланған. Егер сынақ сәтті өтсе, 2027 жылы 50 гектар жерге тұқым себіледі. Жоба құны шамамен 600 мың АҚШ долларын құрайды.

2028–2029 жылдары аймақтың биологиялық алуандығы артып, ұсақ жануарлар мен құстардың көбеюі, ауаның ылғалдылығының жоғарылауы күтілуде. Ұзақ мерзімді мақсат – 2040 жылға дейін экожүйені тұрақтандыру, ауа температурасын төмендету және микроклиматты жақсарту.
Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің профессоры Рахат Құрманбаев өз сөзінде:
«Жоба Арал өңірінің экологиялық ахуалын түбегейлі жақсартуға бағытталған. Жоба барысында біздің зерттеу тобымыз биологтардан, экологтардан, агрономдардан, су шаруашылығы, химия және IT саласының мамандарынан тұрады. Сондай-ақ жобаға магистранттар мен докторанттар да тартылады», – деді.
Университет ғалымдарына «Тестілік кезеңін дайындау», «Қазақстанда 3000 E-seed контейнерін өндіру», «1 гектар тәжірибелік учаскеде тестілеу», «Мониторинг және бақылау» бағыттарындағы жұмыстар жүктеліп отыр.
2024–2026 жылдары жобаны іске асыру барысында Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың қолдауымен және Халықаралық Аралды құтқару қорының қатысуымен нақты нәтижелерге қол жеткізу жоспарланған.
Айта кетейік, 29 қазан күні Астана қаласында Болат Өтемұратов қоры, Берклидегі Калифорния университеті, Қазақстандағы Халықаралық Аралды құтқару қорының атқарушы дирекциясы және Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті арасында төртжақты меморандумға қол қойылған болатын.

Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің медиа орталығы
Байланыс телефоны: 8(7242) 26-21-34
 e-mail: media_korkyt@mail.ru